JON LASA GALDÓS 

Data berezi honen jatorria eta esanahia Uztailaren 27a data maitagarria da egutegian: Aitona-amonen eta Adinekoen Munduko Eguna. Frantzisko Aita Santuak 2021ean ofizialki eratutako ospakizun horrek bosgarren edizioa izango du 2025ean, eta gure sustraiak eta memoria kolektiboa ordezkatzen dutenentzako omenaldi global gisa sendotuko da. Data hau ez da kasualitatea, San Joakinen eta Santa Anaren jaiegun katolikoarekin bat baitator, Jesusen aitona-amonak kristau tradizioaren arabera hartzen baitira, esanahi erlijioso eta kultural sakona emanez.

Aniztasuna ospakizunean

Aitona-amonak ohoratzeko modua nabarmen aldatzen da kultura-testuinguruaren arabera. Hispanohiztunen eremuan, Argentina, Kuba eta Espainia bezalako herrialdeek data hori ospatu ohi dute uztailaren 26an, Mexikon abuztuaren 28an ospatzen den bitartean. Aniztasun horrek erakusten du gizarte bakoitzak bere tradizioetara egokitu duela ospakizuna, nahiz eta bere izpiritua bere horretan mantendu. Estatu Batuetan, adibidez, iraileko Lanaren Egunaren ondorengo lehen igandeari egokitzen zaio ospakizuna, ospakizun horren malgutasun kulturala erakutsiz. Aitona-amonak giltzarri dira honako hauetan:

1. Maitasun-zutabeak: Aitona-amonak baldintzarik gabeko maitasun iturri agortezina dira, belaunaldiak gainditu eta biloben garapen emozionala elikatzen duten loturak sortuz.
2. Jakinduria-transmisoreak: Liburutegi horiek esperientzietatik bizi dira, familia-istorioak dituzte eta hainbat hamarkadatako bizipenen bidez eskuratu dituzte.
3. Tradizioen zaindariak: Balio kulturalak, ohiturak eta tradizioak zaintzen eta transmititzen dituzte, familia-identitatea eta kidetasun-zentzua sendotzen dituztenak.

Frantzisko Aita Santuaren mezua Frantzisko Aita Santuak adineko pertsonak baloratzearen garrantzia azpimarratu du bere erakundetik, berak "bazterketaren kultura" deitzen duenari aurre eginez. Urtero gai espezifiko bat proposatzen du zahartzaroari eta belaunaldien arteko loturari buruz hausnartzeko. 2024rako, "Ez nazazu zahartasunean babesgabe utzi" leloak gure adinekoenganako hurbiltasun, zaintza eta erantzukizunaren dei unibertsal bat bezala entzun zen, haien duintasuna aitortzera eta askok sentitzen duten bakardadeari aurre egitera gonbidatuz.

Aitona-amonak kultura hispaniarrean Mundu hispanohiztunean, aitona-amonek leku pribilegiatua dute familiaren egituran. "Amonatxo" edo "yayo" bezalako hitz maitekorrek irudi horiekiko hurbiltasun afektiboa eta errespetu sakona islatzen dute. Ahaidetasunaz haraindi, aitona-amonek honako hauek irudikatzen dituzte:

• Alemaniako elkargunea: Dolores Orozco, Arizonako 13 biloben amonaren kasua ilustratzen duen bezala, aitona-amona askok familia zabaldua lotzen duen "itsasgarri" gisa funtzionatzen dute.
• Alemania morala: beren esperientziak eta jakituriak kontsultarako erreferente bihurtzen ditu erabaki garrantzitsuen aurrean.
• Zure ekonomia eta logistika: Latinoamerikako familia askotan, aitona-amonek rol aktiboak hartzen dituzte beren gain biloben hazkuntzan, gurasoek lan egiten duten bitartean.

Aitona-amonak ospatzea egutegian egun bat baino gehiago da; ordezkatzen duten historia bizia eta gure bizitzei ematen dieten giza esperientziaren aberastasuna aitortzea dakar. Zimur bakoitzak bere aurpegian istorio bat kontatzen du, kontseilu bakoitzak hamarkada batzuetako ikaskuntzak laburbiltzen ditu, eta bere presentzia iraganaren eta etorkizunaren arteko zubi ordezkaezina da. Gero eta bizkorragoa eta digitalagoa den gizarte honetan, aitona-amonekiko loturak pazientzia, entzumena eta denborak bakarrik eman dezakeen jakituria gogorarazten dizkigu.

Horregatik, uztailaren 27an, ospatzeaz gain, gure adinekoak eguneroko bizitzan nola integratzen ditugun hausnartzera gonbidatzen gaitu, familia- eta gizarte-ehunari egiten dioten ekarpen bakarra eta ordezkaezina baloratuz.