Egiptora bidaiatzeak elkarretaratze batzuk ditu. Hamar urte ia turismorik gabe egon ondoren, herrialdea berriro loratzen ari da, hieroglifoak deszifratu zirenetik berrehun urte eta Tutankamonen hilobia aurkitu zutenetik ehun urte ospatzeko garaian.

Azaltzen zaila den erakargarritasuna du Egiptok. Diotenez, Siwako oasian, Alexandro Handiak bere jainkoen onespena bilatu zuen, ordurako historia infinitu eta misteriotsua zuen herrialde baten konkista legitimatzeko. Julio Zesar eta Marko Antonio bere aberastasunagatik, bere exotismoagatik eta, beharbada, bere azken faraoiaren, Kleopatraren, erakargarritasunagatik menderatuta sentitu ziren. Nahiz eta hamazazpiehun urte geroago, Napoleon bera Piramide Handiaren barruan lo egiteko tematu zela uste da... Historiako jeneral onenak konkistatuta, nola ez zen haien eraginari men egin? Hauek dira Egiptora lehen bidaia batean ikusi beharreko zortzi lekuak.

• Kairo

Berdin du zenbat aldiz joan den bat Kairora. 20 milioi biztanle inguru dituen hiri ikusgarri honetan murgiltzea ezinbestekoa da Egipton. Beti dauka bertigoren bat, aldibereko milaka estimuluren erasoa, ez denak nahitaez atseginak. Munduko hiririk jendetsuena, trafiko, zalaparta, usain eta soinuen kaosa da. Baina dena Kairo da. Adarrak nekaezinak, kaleko saltzaileen eskakizunak, ihes-hodietatik ateratzen den kea, espezien usaina, eliza koptoen gurutze ondoko meskitetatik otoitzerako deia, bere kalezulo askaezinak, iluntzean jaisten den eguzkia... Eta Nilo, noski, ibai handia, hiria bitan ebakitzen duena.

Hark ematen duen betikotasunaren arrastoa gorabehera, Kairo ez zen beti hemen egon. Piramideak jada erlikiak ziren eta Kleopatra sei mendez lurperatua egon zen Al Asen buruzagi fatimida batek kanpamendua ezarri zuenean Afrika iparraldean zehar islamiar hedapenean. Al Qahira (Garailea) Gizako piramideetatik 25 km-ra dago, baina 1.400 urte baino gehiago daramatza bertan. Harrezkero hazi egin da –itxurazko ordenarik gabe– eta Niloko Paris bihurtzea amesten zuen Tahrir bezalako plazetan ireki da; Ma’adi, Heliopolis edo Zamalek bezalako auzo modernoetan berrasmatu da, Gezira uhartean; Ibai ibilaldietan finkatu da, Cornichen esaterako, non familiak eta bikoteak arratsaldez paseatzera etortzen diren; Khan el Jalili bezalako bazaretan gelditu da denboran, Hildakoen Hirira erretiratu da eta Al Azhar meskitakoak bezalako minarete zorrotzetan altxatu da.

Ilunabarrean itsasontzi bat alokatu daiteke ibaia zeharkatzeko edo bertako kafetegi tradizionaletako batean atseden hartzeko, ur-hodietako menda-tearen eta sagar-tabakoaren usainarekin mozkortuta utziz. Bere trafiko kaotikoan mugitzeko, Uber edo Careem bezalako tokiko VTC enpresak aukera segurua dira, zeinetan zenbatekoa aldez aurretik adosten den eta gidaria plataforman primeran erregistratuta dagoen.

• Kairoko museo berriak

Egiptoko hiriburuak Egiptoko Zibilizazioaren Museo Nazionala inauguratu zuen 2021ean, Fustaten kokatutako multzo handi bat, Kairoko erdigunetik 7 km hegoaldera. Anbizio handiko museo honek Historiaurretik gaur egunera arteko bidaia bat egiten du, faraoien garaitik, Antzinako Greziatik eta Erromatar Inperiotik igaroz. Areto nagusia errege momiena da, baina arte koptoa eta islamikoa ere erakusten ditu, baita ehungintzako artisautza eta musika tresnak ere.

Bestalde, oraindik inauguratu ez den arren, Egiptoko Museo Handia berria eta bere espazio faraonikoak ezinbestekoak dira jada Egipton ikusteko. Planetako arkeologia museorik handiena izango denak Ramses II.aren garaiko hainbat altxor erakusten ditu dagoeneko bere kanpoaldean eta bere areto ikusgarrian. Jakina, oraindik ere sekretu gisa gordetzen du bere altxor handia: Tutankamonen trusseau ikusgarria, inaugurazio oparoa arte erakutsiko ez dena, urte amaierarako programatuta sine die.

• Gizako piramideak

Kairo zaratatsu eta zorrotza Gizara iristen da orain. Piramideek lau milurteko baino gehiago daramatzaten betiko lautada honek ezin hobeto laburbiltzen du bidaiari zahar batek Egipton ikustea espero duena. Kotxetik, Kairo eta Giza arteko espazioa betetzen duten auzo berri zabalek, megalopoli izugarri bat sortzea eskatuz, iragana eta oraina batzen dituzte. Bidaiariak, metroa hartzera ausartzen bada, ikusiko du, ziurrenik, perplexitatez, Gizak bere geltokia duela. Egia da batzuetan ahaleginak egin behar direla hileta-monumentu ikusgarri hauek urrezko lautadan nabarmentzen eta inguruan nagusi den kaosetik isolatuta irudikatzen saiatzeko. Autobusek, piramideen oinarrian aparkatuta dauden autoek, saltzaileek, gidari espontaneoak eta gamelu edo zaldizkoek piramideekin lehen aldiz topo egiten duenarentzat ahaztu ezin den argazkia osatzen dute, 1979an Gizateriaren Ondare izendatutako multzoa.

Gizako Piramide Handia – Keops edo Khufu ere deitzen zaio– hiruretatik zaharrena da eta Antzinateko zazpi mirarien artean bizirik atera den bakarra da. Irudietan eta filmetan agertua, aspaldiko lagun bat bezain ezaguna da. Bere tamainak, basamortuko argia bezain aldakorra den kolorea eta ehorzketa-ganberaren isiltasunak harritu egiten dute. K.a. 2560 inguruan amaitu zen, Egipton 70 piramide inguru daude –kopuru txikia ondoko Sudanekin alderatuta– eta denak Gizakoan inspiratuta daudela dirudi.

Bi milioi seiehun mila harri blokez osatuta dago, eta guztira bi milioi eta erdi metro kubiko baino gehiagoko bolumena du. eta zazpi milioi tona baino gehiagoko pisua. Era berean, lau mila urtez munduko eraikinik altuena izan zen, 1311n Lincoln katedraleko (Ingalaterra) kanpandorrea eraiki zuten arte, 160 m-koa. Zifra astronomikoen pilaketa sentsazioen parekoa da: Piramide Handia bisitatzea iraganera bidaia txiki bat egitea bezalakoa da, hatzekin betiereko zatitxo bat ukitzea bezala.

Diagonalean lerrokatuta, Khafreren piramideak altxatzen dira –esfingea handik distantzia gutxira dagoela– eta izena ematen dieten faraoien hilobiak erreginenak baino nabarmen gorago daude. Bidaiari talde batek Historiak leku honetan duen pisuarekin hunkituta argazkiak ateratzen ditu. Bere kristalezko eta hormigoizko silueta izugarria ikus daiteke urrunean: 50.000 m2 baino gehiagoko instalazioa, 100.000 pieza baino gehiago jasoko dituena, Tutankamonen hilobiko ia 6.000 barne. Bere tamainak, Egipton imajina daitekeen bezain kolosala, munduko arkeologia museorik handiena bihurtuko du.

• Saqqara eta Dashur, hegoaldeko turistarik gabeko piramideak

Kairotik hegoaldera ordubete eskasera, piramide gehiago agertzen dira... eta turista gutxiago. Bakarrik gelditzen dira, hondarraren erdian, etxerik edo saltzailerik gabe, edo gamelurik edo autobusik gabe. Gutxi dira antolatutako zirkuituetatik irten eta piramide Erronboidal eta Gorrietara hurbiltzera ausartzen direnak, Dahshur-en, Senefruren azken atsedenlekua, laugarren dinastiako lehen faraoiaren egoitza.

Beste aukera paregabe bat Saqqarako piramide mailakatua da, gizateriaren lehen harrizko eraikuntza handitzat hartzen dena; Imhotep arkitektoak egin zuen Djoser faraoiarentzat, hirugarren dinastiakoa. Betiko ametsik basatienetan ere ez zuen imajinatu bere lanak lau mila urte geroago halako mirespena piztuko zuenik. Abu Ruwaysh eta Abusir hondakinek eta Memphiseko nekropoliko hilobi ederrek, Goi Egiptoko lehen hiriburuak, UNESCOk Gizateriaren Ondare titulua duen multzoa osatzen dute.