F. JAVIER SÁNCHEZ MARCOS

Gaur egungo aro digitalean, gure gorputzek aurrekaririk gabeko erronkei aurre egiten diete, gailu elektronikoekiko etengabeko esposizioaren ondorioz. Dokumentu honek modu integralean aztertzen du pantailen aurrean luzatutako denborak hainbat sistema eta organotan nola eragiten duen, gure osasuna babesteko ikuspegi zientifikoa eta praktikoa eskainiz.

Pantailen nonahikotasuna bizitza modernoan

Gizarte hiperkonektatu batean bizi gara, non pantailak gure eguneroko bizitzatik bereizi ezinezko lagun bihurtu diren. Esnatzen garen unetik gauez begiak ixten ditugun arte, gure egunak argi artifizialez eta gure lan egiteko, komunikatzeko eta entretenitzeko modua moldatzen duten estimulu digitalez bustita daude.

Batez besteko helduak 7 ordu baino gehiago ematen ditu gailu digitalen aurrean, smartphoneak, ordenagailuak, tabletak eta telebista barne. Erakusketa masibo horrek erabateko aldaketa adierazten du gizakiek beren ingurunearekin elkarreragiteko duten moduan, eta ondorio horiek ia ez gara erabat ulertzen hasi.

Pantailen gehiegizko erabilera pertsonen osasun fisiko zein mentalean eragina duen faktore erabakigarri gisa finkatu da. Noizbait aurrerapen-tresnatzat hartu izan dena, orain galdera larriak sortzen ditu gure ongizate integralean epe luzera izango dituen ondorioei buruz.

Begiak dira, beharbada, pantailekin dugun harremanak gehien eragiten dien organoak. Ikusizko sindrome informatikoa nonahiko baldintza bihurtu da aro digitalean, eta sintomen konstelazio baten bidez agertu da. Sintoma horien artean daude ikusmen lausoa, begietako lehortasun iraunkorra, suhartasun-sentsazioa, buruko min errepikatuak eta lepoko eragozpenak, gailu digitalek etengabe eskatzen duten fokatze-ahaleginak eragindakoak.

1. Kliskaren murrizketa: Kliska egiteko maiztasuna nabarmen jaisten da pantailen aurrean minutuko 15-20 eta 6-8 aldiz, eta, ondorioz, malko-filma azkar lurruntzen da eta begi lehorraren sindrome deserosoa sortzen da.
2. Argi urdin kaltegarria: Pantailek igortzen duten argi urdinak melatoninaren ekoizpena ezabatzen du, gorputzaren erritmo zirkadiano naturalak sakonki aldatuz eta lo konpontzailearen kalitatea arriskuan jarriz.
3. Miopia-arriskua: 2024-2025 urteetako azterlanen arabera, haur eta nerabeen artean miopia izateko arriskua modu kezkagarrian handitzen da, pantailen aurrean egunero ordu gehiago ematen baitira, eta probabilitatea nabarmen handitzen da.

Espezialisten gomendioek 20-20-20 erregela zorrotz aplikatzea barne hartzen dute: 20 minuturo, begirada desbideratzea 20 segundoz 6 metroko distantziara dagoen objektu batengana. Gainera, argi urdineko iragazkiak erabiltzea, ikusmen-ergonomia egokia izatea eta begietako azterketa erregularrak egitea gomendatzen da, arazoak goiz detektatzeko.

 

Sistema muskulueskeletikoa: deformazioak eta min kronikoa

Gailu digitalen erabilera luzeak gure sistema muskulueskeletikoan duen inpaktua teknologia-aroaren ondorio ukigarri eta mingarrienetako bat da. Smartphoneak, tabletak eta ordenagailuak erabiltzean hartzen ditugun jarrera desegokiek adin guztietako pertsonei eragiten dieten egiturazko arazoen epidemia isila sortzen ari dira.

Ordu luzez edukitako jarrera okerrek alterazio esanguratsuak eragiten dituzte bizkarrezurrean, hala nola hipercifosia (gehiegizko kurbadura aurrerantz), hiperlordosia eta bizkar lauaren garapena, gerrialdeko kurbadura naturala nabarmen gutxituz eta gure gorputzari eusten dion muskulu-kate osoaren alterazio funtzionala.

Pantailen gehiegizko erabilerarekin lotutako kalteen prebentzio eraginkorrak ikuspegi benetan integrala eskatzen du, honako hauek uztartuko dituena: etengabeko osasun-hezkuntza, aldaketa kontzienteak eta iraunkorrak teknologia erabiltzeko gure ohituretan, printzipio ergonomikoen ezarpena gure languneetan eta etxean, eta bizi-estiloen sustapen aktiboa, mugimendua, giza interakzio zuzena eta naturarekiko kontaktua lehenetsiko dituztenak.

Arrisku horiei buruzko kontzientzia goiztiarrak eta prebentzio-ekintza erabakigarriak kalte kroniko atzeraezinak saihets ditzakete, eta bizi-kalitatea nabarmen hobetu, paradoxikoki, gero eta digitalizatuago dagoen baina oraindik erabat esperimentatzeko giza gorputz osasungarriak behar dituen mundu batean.